Matteüs 2, 1-12 (15)

2:1	Maar terwijl Jezus wordt geboren in Betlehem in Judea, in de dagen van koning Herodes, zie, uit het oosten belanden magiërs in Jeruzalem;
2:2	zij zeggen: waar is de koning der Judeeërs die is voortgebracht?- want wij hebben zijn ster gezien in het oosten en zijn gekomen om hem te huldigen!
2:3	Maar als koning Herodes dat hoort is hij geschokt, en heel Jeruzalem met hem.
2:4	Hij brengt alle heiligdomsoversten en schriftgeleerden van de gemeenschap samen, en heeft bij hen nagevraagd: waar wordt de Gezalfde geboren?
2:5	Zij zeggen tot hem: in Betlehem in Judea; want zo is geschreven door de profeet:
2:6	en jij, Betlehem, land van Juda, jij bent geenszins de kleinste onder de leiders van Juda; want uit jou zal een leidsman voortkomen die herder zal zijn over mijn gemeente Israël (Micha 5,1-3)!
2:7	Dán roept Herodes in het verborgene de magiërs en doet bij hen nauwkeurig navraag naar de tijd dat de ster is gaan schijnen.
2:8	Hij stuurt hen naar Betlehem en zegt: trekt verder en vorst nauwkeurig na over het jongetje; en als ge het vindt, verkondigt dat mij, opdat ook ík kan komen om het hulde te bewijzen!
2:9	Gehoor gevend aan de koning trekken zij verder; en zie, de ster die zij in het oosten hebben gezien is hun vooruitgegaan totdat hij komt en blijft staan boven waar het jongetje is geweest.
2:10	Als zij de ster zien verheugen zij zich met zeer grote vreugde.
2:11	Ze komen het huis binnen en zien het jongetje, mét Maria, zijn moeder, en neervallend bewijzen zij het hulde; ze openen hun schatkisten en bieden hem geschenken aan: goud, wierook en mirre (Jes. 60,6).
2:12	En in een droom gewaarschuwd om niet terug te buigen naar Herodes wijken zij langs een andere weg uit naar hun uitwijkstreek.

Bijbeltekst van de week – Matteüs 2, 1-12 (15)

Als we de vier evangeliën niet in elkaar knutselen tot één verhaal maar ze vier verschillende geschriften durven te laten, worden nog interessanter dan ze al zijn. Voor Marcus komt Jezus gewoon uit Nazaret (Mk 6, 1). Voor Johannes ook, maar daarin wordt dat wel als probleem benoemd: ‘de Gezalfde komt toch niet uit Galilea?’ (Joh. 7, 41b) De Gezalfde wordt in Betlehem verwacht, naar aanleiding van Micha 5, 1-3. Met behulp van een inschrijving (volkstelling?) brengt Lucas Jozef en Maria kortstondig in de Davidsstad, net lang genoeg om Davids Zoon daar geboren te laten worden.

Matteüs gaat nog een stap verder: Jozef en Maria wonen in hoofdstuk 1 stilzwijgend al in Betlehem in een huis (2, 11) en in Matteüs 2, 1 wordt Jezus daar zonder probleem geboren. De verrassingen en de problemen komen daarna. Matteüs 2, 1 begint met ‘Maar’: de verrassing is dat er ‘magiërs’ uit het oosten (welk oosten?) in Jeruzalem aanlanden en dat – mede daardoor– de heilige familie in de problemen komt, asiel zoekt en vindt in Egypte en vervolgens in het Galilese Nazaret, zodat hij volgens Matteüs (2, 23) dáárom de ‘Nazoreeër’ heet (niet gelijk aan een Nazarener!).

Matteüs heeft het niet over koningen en niet over een drietal. Maar de drie soorten geschenken van de ‘magiërs’ (niet per se sterrenkundigen) hebben hun werk gedaan, en de koningen uit verre landen met geschenken uit Psalm 72 ook. Je kon er op wachten dat de koningen namen kregen en van de drie continenten kwamen (Europa, Azië en Afrika).

Ik heb Driekoningen ooit gezien in Spaans Marokko: twee vorsten op kamelen, oosters gekleed; de derde een zwartgemaakte man, in ‘zwartepietenpak’, het gewaad van een zestiende-eeuwse edelman, pepernoten strooiend, echter geen knecht maar een koning – rijdend op een witte schimmel, een Moorse prins op een wit paard dus.

Ik dwaal af. Eén ogenblik is het prachtig dat drie machtigen (?), in elk geval rijken hun hulde en hun geschenken brengen aan een kind dat in het koninklijk paleis niet te vinden is en geen plaats mag hebben. Het lijkt de vervulling van vele profetieën, maar vervolgens komt er niets dan ellende van, – voor Jozef, Maria en het kind, maar nog veel meer voor de bevolking van Betlehem. Het roerende verhaal van ‘de wijzen uit het oosten’ is in z’n effect verschrikkelijk, niet geschikt voor kinderen.

Of moet ik omgekeerd lezen: terwijl het heilige land ‘in brand staat’, een brand ‘die de kinderen niet hebben aangestoken’, weet één kind via Egypte te overleven, in Nazaret man te worden en vanuit Nazaret velen tot zegen te zijn, – om dertig jaar later de dood die Herodes voor hem bestemd had alsnog te ondergaan, maar dan willens en wetens, terwille van het nieuwe aardse Rijk der hemelen dat hij echt heeft zien komen.

Pieter Oussoren