Marcus 8, 27 - 9,1 - Naardense Bijbel

8:27	Dan komt Jezus met zijn leerlingen naar buiten, naar de dorpen van Caesarea Filippi; onderweg heeft hij zijn leerlingen een vraag gesteld en tot hen gezegd: wie zeggen de mensen dat ik ben?
8:28	En zij zeggen tot hem, zij zeggen: Johannes de Doper, en anderen: Elia, maar anderen: een van de profeten!
8:29	En zelf heeft hij hun de vraag gesteld: maar wie zegt gíj dat ik ben? Ten antwoord zegt Petrus tot hem: ú bent de Gezalfde!
8:30	Hij zegt hun bestraffend dat ze dat aan niemand over hem mogen zeggen.
8:31	En hij begint hen te onderrichten dat de mensenzoon veel móet lijden, verworpen moet worden door de oudsten, de heiligdomsoversten en de schriftgeleerden en ter dood gebracht zal worden en na drie dagen opstaan;
8:32	openhartig heeft hij dit woord gesproken. Petrus neemt hem terzijde en begint hem te bestraffen.
8:33	Maar hij keert zich om, ziet zijn leerlingen aan, bestraft Petrus en zegt: ga weg, achter mij, satan, want je zint niet op de dingen van God, nee, op die van de mensen!
8:34	Hij roept de schare samen met zijn leerlingen tot (zich) en zegt tot hen: als iemand dat wíl, achter mij komen, laat hij zichzelf verloochenen, zijn kruis optillen, en dan mij volgen!-
8:35	want wie ook maar zijn lijf-en-ziel wil redden, die zal haar verliezen, maar wie ook maar zijn lijf-en-ziel zal verliezen vanwege mij en het evangelie^*Of: de verkondiging., die zal haar redden;
8:36	want wat baat het een mens om de hele wereld-op-orde te winnen en beschadigd te worden aan zijn lijf-en-ziel?-
8:37	want wat kan een mens geven in ruil voor zijn lijf-en-ziel?-
8:38	want wie zich voor mij en mijn woorden zal schamen in deze overspelige en zondige generatie, voor hem zal ook de mensenzoon zich schamen, wanneer, in de glorie van zijn Vader, hij met de heilige engelen^*Of: aankondigers. zal komen!
9:1	Ook heeft hij tot hen gezegd: amen (is het), zeg ik u dat er sommigen zijn van wie hier staan die geen dood zullen proeven voordat zij het koningschap van God hebben zien komen in kracht!

Marcus 8, 27 – 9,1

Bijbeltekst van de Week – Marcus 8, 27-9,1

Lijf-en-ziel en wereld-op-orde

Bovenstaande woordgroepjes zijn te vinden in Marcus 8,35-37. In de Naardense Bijbel zijn regelmatig dit soort woordengroepjes te vinden, verbonden door een streepje om aan te geven dat er één grondwoord onder ligt, in dit geval respectievelijk psychè en kosmos. Over beide woorden een paar opmerkingen.

Psychè wordt traditioneel vertaald met ‘ziel’. Daar is op zich niets mis mee, tenzij je de ‘ziel’ omschrijft als het onstoffelijk en onsterfelijk deel van de mens. Daarmee raak te ver buiten het bijbels vaarwater. Onder het Griekse psychè ligt weer het Hebreeuwse woord nefesj. Van H.W. Wolff in zijn Anthropologie des alten Testaments leerde ik ooit dat daarmee de gehele mens is aangeduid onder een bepaalde gezichtshoek. Nefesj duidt ‘der bedürftige Mensch’ aan, de behoeftige, verlangende, kwetsbare mens. Je moet toch eten, drinken en ademen. Vandaar dat nefesj ook ‘keel’ kan betekenen.

Daarom is het heilzaam om psychè niet zomaar met ‘ziel’ te vertalen maar met lijf-en-ziel. Wijzelf, in heel onze kwetsbaarheid, zijn ermee aangeduid. Er hoeft maar weinig te gebeuren, of je bent een zielig lijf. Geen wonder dat wij, kwetsbare wezens die we zijn, er in alles op gericht zijn onszelf te beveiligen en handhaven, met alle agressie van dien. Niet doen, zegt Jezus. Juist zo beschadig je jezelf (vs. 36). De veiligheid die je najaagt, is een vorm van mummificatie, een leugenachtig gedroomde onsterfelijkheid. Ga de weg van het sterfelijke graan, net als ik.

Kosmos wordt traditioneel vertaald met ‘wereld’. Je voegt er onbewust aan toe: de bóze wereld. Ruige kroegen, kermissen, bioscopen, orgieën, vechtpartijen enzovoorts. Maar dat is een verkeerde associatie; in elk geval fataal eenzijdig. Kosmos is niet de wanordelijke boze wereld, maar de ordelijke boze wereld. Kosmos duidt een sierlijke orde aan. Het kan dan ook gewoon ‘sieraad’ betekenen, bekend via ons woord ‘kosmetisch’. ’t Ziet er sierlijk en ordelijk uit. Zie je wel, het kan niet anders. Dit is de best mogelijke wereld. Maar het is structureel verzet tegen de gerechtigheid.

Hoe komt het dat de kerk zo vaak geageerd heeft tegen alle wanordelijke zonde, maar de ordelijke heeft gesanctioneerd? Hete zonden werden bestraft, koude niet. Zelfbevrediging kon echt niet; slavenhandel wel. Misschien had de kerk teveel aandelen in de firma kosmos om het anders te willen. We zijn die aandelen nu in rap tempo aan het verliezen. Is dat erg? Alleen als we op de resterende aandelen al onze kaarten, pardon: hoop blijven vestigen. We zouden ook in Jezus Christus kunnen gaan geloven.

Wouter van Voorst